تقنیه القناع فی شعر عزالدین المناصره

نقاب یکی از تکنیک هایی است که از دهه 60 قرن 20 میلادی با تأثیر پذیری از نظریات ناقدان غربی در شعر پیشگامان ادبیات معاصر عربی به عنوان بهترین وسیله برای ابراز درونیات شاعر گسترش یافت؛ به این صورت که شاعر خود را در لباس یکی از شخصیت های تاریخی، دینی، اسطوره ای و...ظاهر می کند؛ به بیان دیگر از زبان او سخن می گوید و ویژگی های خود را بدان می افزاید و از ویژگی های آن شخصیت عاریه می گیرد بطوریکه شاعر و شخصیت وجود تازه ای را تشکیل می دهند که هم شاعر است و هم شخصیت. از جمله شاعرانی که به این تکنیک توجه داشته اند عزالدین مناصره (1946) شاعر معاصر فلسطینی می باشد.بنابراین ، این پژوهش برآن بوده است که این تکنیک را در دیوان 2جلدی "الاعمال الشعریه" او بررسی کند و از روش های بکارگیری این تکنیک وانواع آن در شعر وی پرداخته واز انگیزهای شاعر در بکارگیری این شیوه پرده بردارد. اما قبل از بررسی این تکنیک در دیوان شاعر، در فصل اول به بررسی اجمالی مفهوم نقاب وتاریخچه آن ، ومفهوم آن نزد برخی از ناقدان غربی وشاعران وناقدان عربی پرداخته است.و از آنجا که این تکنیک مشابه تکنیک هایی چون «فراخوانی شخصیات های سنتی، نمادهای ابتکاری، بینامتنیت، استعاره» می باشد؛ بنابراین در بخش دوم به بررسی نقاط اختلاف و تشابه بین آن و این دسته از تکنیک های فنی می پردازد و با ترسیم اشکال و روش منطقی عموم وخصوص مطلق روابط آنها را تشریح می کند. پس از شناخت ویژگی های منحصر به فرد آن، در فصل دوم در مقدمه ای از انگیزه های شاعر از بکارگیری این تکنیک پرده برداشته، سپس در دو بخش به تطبیق و بررسی جلوه های نقاب در شعر او می پردازد.سپس نقاب را در نزد شاعر مناصره به هفت نوع نقاب شخصیت های تاریخی، ادبی، دینی ونقاب شخصیت ملی و شخصیت های اسطوره ای، شخصیت های ساخته شده به اسم عناصر طبیعت، وشخصیت های ابتکاری تقسیم می کند واین انواع و روش های بکارگیری آن (ساده یا مرکب) در دیوان شاعر بررسی می کند، ومحوری بودن عنصر رمز وبینامتنیت را در قصاید شاعر با رسم شکل به تصویر می کشد. همچنین تقسیم جدیدی از قناع مرکب و انواع قناع ارائه می دهد. وطی این پژوهش، در میابیم که مناصره نقاب شخصیات ها را به معنای تاریخی محض آن بکار نمی برد بلکه آن را برای عرضه تمدن انسان عربی و عبرت مردمان عصر خویش بکار می گیرد و نقاب ها در نزد شاعر همچون پلی است که گذشته وحاضر را به هم مرتبط کرده و راه را برای پیش بینی او از آینده هموار می سازد، و از طریق اتحاد و آمیختگی با شخصیات تاریخی وادبی ودینی واسطوری وشعبی تأکید بر بیداری ملت عربی در مقابل توطئه ها و دسیسه های صهیونیست داشته ودر تمامی قصاید مبنی بر تکنیک نقاب شعر مبارزه ومقاومت وفداکاری را می سراید.